Có những cấu trúc tiếng Anh tưởng chừng đơn giản nhưng lại quyết định sự mạch lạc và độ ăn điểm của câu văn, whether or là một ví dụ điển hình. Bài viết này từ Tiếng Anh cô Mai Phương sẽ giúp bạn hiểu rõ whether or là gì, nắm cách dùng chuẩn xác, phân biệt thông minh với whether or not và if, để tự tin áp dụng ngay trong giao tiếp và bài viết.

I. Whether or là gì?

Whether or là một cấu trúc dùng để diễn đạt sự lựa chọn giữa hai khả năng đối lập, thường dịch là “dù… hay…”. Khi sử dụng, người nói muốn nhấn mạnh rằng kết quả hoặc hành động không thay đổi, bất kể lựa chọn nào xảy ra.

Ví dụ: 

• I’ll go whether you come or not (Tôi sẽ đi dù bạn có đi hay không)
• Whether it rains or shines, the event will take place (Dù trời mưa hay nắng, sự kiện vẫn diễn ra).

II. Cách sử dụng cấu trúc whether or

Khi sử dụng whether or, cách triển khai sẽ thay đổi tùy theo việc mệnh đề chính và các lựa chọn phía sau có chung hay khác chủ ngữ. Hãy cùng xem hai trường hợp cụ thể dưới đây.

1. Khi cùng chủ ngữ

Trong nhiều trường hợp, chủ ngữ của mệnh đề chính cũng là chủ thể của hai lựa chọn đi sau “whether or”. Lúc này, ta thường dùng cấu trúc whether + to V thay vì lặp lại cả mệnh đề đầy đủ. 

Cấu trúc:

Clause (mệnh đề chính) + whether + to Verb 1 (+ Object 1) + or + to Verb 2 (+ Object 2)

Cách dùng:

• Dùng để thể hiện sự phân vân hoặc cân nhắc giữa hai hành động cùng do một chủ ngữ thực hiện.

• Sau “or”, to có thể lược bỏ ở lựa chọn thứ hai (whether to stay or leave) mà vẫn được chấp nhận.

Ví dụ:

• I can’t decide whether to study abroad or to work in my country.
  (Tôi không thể quyết định đi du học hay làm việc trong nước.)

• She wondered whether to accept the offer or to refuse it.
  (Cô ấy phân vân nên chấp nhận hay từ chối lời đề nghị.)

• They are considering whether to postpone the trip or cancel it.
  (Họ đang cân nhắc hoãn chuyến đi hay hủy bỏ nó.)

2. Khi khác chủ ngữ

Khi chủ ngữ của mệnh đề chính khác với chủ thể trong mệnh đề đi sau “whether or”, ta không thể dùng dạng rút gọn to V mà cần giữ mệnh đề đầy đủ với cấu trúc S + V. 

Cấu trúc:

Clause (mệnh đề chính) + whether + S1 + V1 + or + S2 + V2

Ví dụ:

• I don’t know whether she will come or he will stay at home.
  (Tôi không biết cô ấy sẽ đến hay anh ấy sẽ ở nhà.)

• They are discussing whether the manager supports the plan or the team disagrees.
  (Họ đang bàn xem liệu giám đốc có ủng hộ kế hoạch hay cả nhóm phản đối.)

• He asked whether I was ready or she needed more time.
  (Anh ấy hỏi liệu tôi đã sẵn sàng hay cô ấy cần thêm thời gian.)

III. Cấu trúc whether or và Whether or not khác gì nhau?

Nhiều người học dễ nhầm giữa whether or và whether or not, vì cả hai đều mang nghĩa “dù… hay không”. Tuy nhiên, chúng có sự khác biệt nhỏ về cách dùng và sắc thái:

Yếu tố	Whether or	Whether or not
Công thức	- Clause + whether + S + V … + or + S + V … - Clause + whether + to V … or (to) V …	- Clause + whether + S + V … + or not - Clause + whether or not + S + V …
Ý nghĩa	Dùng để đưa ra hai khả năng cụ thể và đối lập nhau.	Dùng để nhấn mạnh rằng kết quả không thay đổi, dù hành động có xảy ra hay không.
Đặc điểm	Thường dùng khi liệt kê rõ ràng 2 lựa chọn: đi/ở lại, chấp nhận/từ chối…	Thường dùng khi muốn nói “dù có… hay không”, mang tính bao quát, không cần nêu chi tiết từng lựa chọn.
Ví dụ	She can’t decide whether to buy the red dress or the blue one. (Cô ấy chưa quyết định nên mua váy đỏ hay váy xanh.)	I’ll help you whether or not you ask me. (Tôi sẽ giúp bạn dù bạn có nhờ hay không.)

IV. Phân biệt whether or với If

Mặc dù whether và if đôi khi có thể thay thế cho nhau, nhưng không phải lúc nào cũng vậy. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết:

1. Trường hợp whether or và if có thể dùng thay thế cho nhau

Cả hai đều dùng được với nghĩa “liệu rằng” trong các ngữ cảnh sau:

• Trong câu tường thuật của câu hỏi: Khi biến đổi câu hỏi Yes/No sang dạng gián tiếp.

She asked whether/if I was tired. (Cô ấy hỏi liệu tôi có mệt không.)

• Trong mệnh đề danh từ làm tân ngữ: Sau các động từ như ask, wonder, know, decide, find out, check… ta có thể dùng cả hai.

I don’t know whether/if he will join us. (Tôi không biết liệu anh ấy có tham gia cùng chúng tôi không.)

• Khi truyền tải ý nghĩa nghi ngờ, phân vân: Cả hai đều dùng được khi muốn diễn đạt sự băn khoăn trong suy nghĩ.

I wonder whether/if it’s true. (Tôi tự hỏi liệu điều đó có đúng không.)

2. Trường hợp chỉ dùng được whether or

Có những vị trí ngữ pháp mà if không thể thay thế:

• Khi đi kèm “or not” (ở cuối câu hoặc ngay sau whether):

I don’t know whether she will come or not. 

• Khi đứng sau giới từ:

We talked about whether or not we should move abroad. 

• Khi làm chủ ngữ hoặc tân ngữ của câu:

Whether or not he passes the exam doesn’t matter.

• Khi theo sau động từ nguyên mẫu “to V”:

He hasn’t decided whether to accept the job or refuse it. 

V. Bài tập sử dụng cấu trúc Whether or

Chọn đáp án đúng nhất để hoàn thành câu sau:

1. She hasn’t decided ______ to study abroad or work in her country.
   a. if
   b. whether
   c. whether or

2. It doesn’t matter ______ he agrees or not.
   a. whether
   b. if
   c. both a & b

3. We talked about ______ we should postpone the trip or cancel it.
   a. if
   b. whether
   c. whether or not

4. He asked me ______ I was ready for the test.
   a. whether
   b. if
   c. both a & b

5. ______ she comes or not, the meeting will still be held.
   a. If
   b. Whether
   c. Whether or not

Đáp án

1: c
2: a
3: b
4: c
5: c

Qua bài viết này, bạn đã nắm chắc whether or là gì, cách dùng trong từng trường hợp và phân biệt với whether or not cũng như if. Nắm vững cấu trúc này sẽ giúp câu văn của bạn vừa chuẩn ngữ pháp vừa tự nhiên trong cả giao tiếp lẫn học thuật.

Đừng quên truy cập Tiếng Anh cô Mai Phương để khám phá thêm nhiều kiến thức ngữ pháp hữu ích.